Dzieciństwo w opresji

Rozdział pierwszy niniejszej książki przedstawia konkretny przykład
zabawy dziecięcej i wyjaśnia, jakie możliwości kształcenia oferuje
dzieciństwo, w którym dziecko ma szansę przeprowadzać różnorodne
sensoryczne, motoryczne, rozwijające ducha i duszę doświadczenia, które
wielostronnie pobudzają siłę fantazji, oraz nabywać istotnych
kompetencji moralnych w spontanicznej aktywności. Jest to jednak możliwe
tylko wówczas, gdy wychowanie na poziomie przedszkola i szkoły
podstawowej nie jest ograniczone do ofert i działań edukacyjnych
?dostosowanych do potrzeb gospodarki? i ?gwarantujących zachowanie
zasadniczych celów?. Zastąpienie spontanicznej zabawy przez instrukcję
lub samodzielnej eksploracji otoczenia (co nazywa się czasem myląco
?pedagogiką zabawy?) przez ekonomicznie zorientowane instytucje
edukacyjne oznaczałoby ? jak zostanie to ukazane ? zahamowanie rozwoju
?podstawowych kompetencji?, które w rzeczywistości są niezbędne do
podejmowania różnych wyzwań przyszłości. Jeżeli przy tym niemieckie
przedszkole jest przedstawiane zainteresowanym imigrantom jako grupa
zabawowa (playground rather than a pre-school), daje to powód do
wskazania, że t a odmiana czystej pedagogiki zabawy i działania nie
powinna być tutaj faworyzowana. Twierdzenie, że przedszkola rzeczywiście
zaspokajają prawdziwe, różnorodne potrzeby dzieci w zakresie edukacji,
budzi wiele wątpliwości. Obok jakże istotnej dla rozwoju dziecka zabawy
edukacja przedszkolna powinna obejmować opowiadania, wycieczki na łono
natury oraz wycieczki do zakładów rzemieślniczych, działania rozwijające
aktywność percepcyjno-motoryczną, ćwiczenia pobudzające do obserwacji
własnego otoczenia oraz inne działania pedagogiczne tworzące możliwie
jak najszersze i odpowiadające potrzebom rozwojowym dziecka przestrzenie
edukacyjne. Nie chodzi tutaj oczywiście o przesuwanie czasu
rozpoczynania nauki szkolnej do wieku przedszkolnego.

Opisane powyżej dążenie do tworzenia wolnych przestrzeni dla rozwoju i
edukacji dziecka zwraca się także przeciw coraz mocniej uwydatniającej
się w społeczeństwie kulturze, którą północnoamerykańscy psychologowie i
przedstawiciele nauk społecznych określają jako rapid-fi re culture,
czyli ?kultura szybkostrzelna?. Formy przejawiania się i oddziaływania
tego agresywnego, skomercjalizowanego i hamującego możliwości rozwoju
przemysłu kulturowego zostaną skonkretyzowane w następnym rozdziale.
Poprzez pojęcie to rozumiemy wszelkie ? wyprodukowane na masową skalę
jedynie w celach komercyjnych ? zabawki, komiksy, książki dla młodzieży,
filmy telewizyjne, opery mydlane, muzyczne DVD itd., które dzisiaj w
coraz większym stopniu określają i ideologicznie ukierunkowują dziecięce
światy życia codziennego.

• author: Christian Rittelmeyer