Hijra - trzecia płeć

Nasza zachodnia kultura choć pełna dziwactw, jest dosyć prosta. Zarówno kobiety jak i mężczyźni mają swoje role w społeczeństwie. Większe odstępstwa od przyjętych standardów zachowania wywołują oburzenie lub nawet zniesmaczenie. Ludziom wychowanym w naszym kręgu cywilizacyjny trudno wytłumaczyć sobie, że choć człowiek biologicznie rodzi się np. mężczyzną mentalnie może być 100% kobietą. Współczesna medycyna już radzi sobie z takim przypadkami, lecz jest to bardzo długa i męcząca droga. Całkowicie inaczej sprawa wygląda w kulturze hinduskiej gdzie od wieków istnieje trzecia płeć - Hijra. Hijrą mogą zostać osoby urodzone biologicznie jako mężczyźni, ale nie utożsamiające się kulturowo lub psychicznie z płcią męską oraz związanymi z męskością rolami w społeczeństwie, lub ci, którzy utożsamiają się psychicznie z płcią żeńską. W skrócie mówiąc Hijra to określenie istot pośrednich między kobietą i mężczyzną. Są to biologiczni mężczyźni, których cechuje kobieca mentalność. Hijra mają długą historię, która zaczyna się w starożytności i ciągnie się po czasy współczesne. Nie każdy mężczyzna, który nie utożsamia się z własną płcią może zostać Hijrą. Tą rolę społeczną można osiągnąć jedynie w wyniku procesu socjalizacji w obrębie "rodziny hijrów". Najpierw jest się „ćelą” czyli uczniem u jakiejś guru, która wprowadza go stopniowo w obręb kulturowej roli kobiety i związanej z nią kobiecości. Każda guru ma przynajmniej pięć „ćeli”, które przyjmują jej nazwisko i są uważane za jej spadkobierczynie. Punktem kulminacyjnym nauki jest religijny rytuał, który kończy się zazwyczaj kastracją. Trzeba tutaj wyraźnie powiedzieć, iż kastracja w Indiach jest zakazana. Dla Hijrów natomiast jest to rodzaj nirwany, oczyszczenia,  ponownych narodzin oraz symboliczne zerwanie ze swą męskością. Nie wszyscy Hijrowie są wykastrowani, choć sądzi się, że zdecydowana większość. W Indiach każda grupa społeczna (kasta) ma określone miejsce w strukturze społeczno - gospodarczej. Hijrowie w tym podziale zajmują niezbyt wysoka rolę. Żyją głównie z żebractwa i prostytucji. Hijra świadczy usługi seksualne tylko mężczyzną. Ci, którzy korzystają z ich usług nie są jednak uważani za homoseksualistów w sensie, w jakim to pojęcie jest rozumiane na zachodzie, bo Hijra nie są homoseksualistami. W Indiach są przecież uważani za trzecią płeć. Zdarza się również, że Hijrowie wychodzą za mąż. Lecz są to bardzo rzadkie i skrajne przypadki Na przestrzeni wieków rola Hijrów ograniczała się do wykonywania różnego rodzaju obrzędów sakralnych. Dziś bardzo dobrze widziane jest, by Hijra był obecny w domu podczas ceremonii zaślubin oraz przy narodzinach dziecka płci męskiej. Na obrzędy te przychodzą zwykle bez zaproszenia, ale ich obecność, która ogranicza się do śpiewu i tańca, wróży szczęście i płodność. Za ich obecność należy się im więc zwyczajowo wynagrodzenie. Powszechna jest wiara w ponad naturalne moce Hijrów (ze względu na ich amorficzność), dlatego wszyscy boją się ich obrazić, bo niechybnie przyniosłoby to nieszczęście. W muzułmańskich społeczeństwach subkontynentu indyjskiego Hijrowie byli silnie związani z klasami panującymi, pełniąc rozmaite role w pałacach, czy to służących, czy to partnerów seksualnych mężczyzn z elit - było to dość często spotykane jeszcze w lat 50. XX wieku.

Choć wszyscy teoretycznie wywodzimy się od jednego przodka, to jednak różnice pomiędzy nami są ogromne. Hijra w kulturze Hinduskiej przetrwała ponad 1000 lat i dziś również ma się dobrze. Wydaje nam się, że pomimo ogromnej robieżności naszych kultur,  warto poznawać zwyczaje i obrzędy społeczeństw od nas różnych. Może staniemy się dzięki temu bardziej otwarci i tolerancyjni na wszelkiego rodzaju przejawy "inności".