Jeśli zapomnę o nich...

Książka została podzielona na dwie zasadnicze części. Część pierwsza
przybliża postaci więźniów represjonowanych na ziemi ojczystej,
segregując materiał według ewolucji ich politycznej biografii - od
momentu inicjacji spiskowej i działania konspiracyjnego (właśnie wówczas
rodził się etos przyszłych męczenników), poprzez uwięzienie, śledztwo
będące trudnym sprawdzianem wyznawanych dotąd wartości, i - w zależności
od sentencji wyroku - dalszy pobyt w areszcie lub skazanie na śmierć.
[...]
Druga część poświęcona zesłańcom syberyjskim - zarówno skazanym na
katorgę, jak i na osiedlenie, wcielonym do korpusów wojskowych,
osadzonym w fortecach - składa się z dwóch rozdziałów. Pierwszy
rekonstruuje martyrologiczny obraz Polaków na Syberii - od momentu
pożegnania ojczyzny (wyjazdu lub wymarszu) do powrotu, przeważnie
smutnego, bo ujawniającego zderzenie mitu ojczyzny jako raju utraconego
z okrutną macochą, której nie byli potrzebni napływający ze Wschodu
włóczędzy. Rozdział drugi, przewrotnie zbudowany na zasadzie kontrastu,
ukazuje nieznany, nietypowy, zaskakujący wizerunek zesłańców, którzy
wybornie zaadoptowali się do nowych warunków, świetnie sobie w nich
radzili i chyba lubili kraj swojej niewoli. Konfrontacja dwóch
odmiennych ujęć Sybiru ujawnia, jak wiele mitów narosło wokół
przebywających tam w XIX wieku Polaków. (Ze wstępu)

• author: Mariusz Chrostek