Les echos du Monde - Biardzka Elżbieta

W swoim studium Elżbieta Biardzka dała wnikliwy i wielostronny opis sposobów przytaczania oraz funkcji przytoczeń w zróżnicowanych gatunkowo tekstach dziennikarskich. Dotyczy on obszernego zestawu sekwencji mowy przytaczanej wydobytych z ponad trzydziestu numerów francuskiego dziennika Le Monde. Zestaw ten można uznać za reprezentatywny nie tylko dla praktyk relacjonowania cudzej mowy właściwych tej gazecie, ale także za próbkę, która daje wyobrażenie o bogatym repertuarze językowych form przytoczeń i ich tekstowych kombinacji, z jakimi można się spotkać zarówno w prasie pisanej, jak i w wypowiedziach budowanych przez ogół użytkowników języka francuskiego. Zawarty w tym studium opis reguł rządzących mową przytaczaną stanowi więc istotny wkład do całościowego opisu gramatyki tego języka. Autorka definiuje mowę przytoczoną jako tekstową jednostkę kompozycyjną i przyjmuje, że jej odniesieniem jest całe wydarzenie słowne, czyli jego składnik werbalny wraz z elementami macierzystej sytuacji komunikacyjnej. W najprostszym, modelowym ujęciu przedstawia sekwencję mowy przytoczonej jako kombinację dwu segmentów: c y t a t u, czyli wszelkiego typu słownego odwzorowania relacjonowanej wypowiedzi, oraz d i d a s k a l i ó w, czyli dokonanej przez cytującego werbalizacji wybranych przez niego pozostałych, niewerbalnych składników sytuacyjnych, takich jak nadawca, odbiorca, czas, miejsce, inne okoliczności (w skrócie: MP = C + D). Wśród znanych mi prac nie znam żadnej, która w sposób równie jasny i wyraźny definiuje mowę przytaczaną, co jest warunkiem poprawnego zbudowania korpusu przykładów służących następnie jako przedmiot obserwacji, analizy i opisu. Aleksander Wit Labuda Autorka stworzyła oryginalny aparat analityczny, który pozwolił jej na wielopłaszczyznowy opis sekwencji mowy relacjonowanej, widzianej jako przejaw praktyk dyskursywnych, a nie form języka. Ukazuje ona, jak od struktur prostych dojść można do bardzo rozbudowanych i na odwrót, jak obszerne fragmenty, przeplecione wyrażeniami cudzysłowowymi, komentarzami i segmentami wyróżnionymi kursywą, da się sprowadzić do konstrukcji elementarnych. Z wielkim zainteresowaniem czytelnik śledzi wywody, które w chaotycznych na pierwszy rzut oka wycinkach prasowych odkrywają zasady budowy tekstu. Zapoznawszy się z funkcjami opisanych praktyk cytowania, ujrzy on francuski dziennik Le Monde jako swoistego lokutora, który dokonuje rekonstrukcji świata i wydarzeń omawianych na swoich łamach. Problematyka językoznawcza prowadzi więc do szerszej refleksji nad opisem przekazu prasowego we współczesnym świecie. Anna Dutka-Mańkowska