Pancernik Potiomkin

Arcydzieło kina niemego z roku 1925, najsłynniejszy film Sergiusza Eisensteina (1898-1948), od lat niezwykle ceniony przez krytykę filmową oraz filmowców (entuzjazmował się nim na przykład Charles Chaplin), pomimo swych niewątpliwie propagandowych intencji. Realizację ?Pancernika...? zainspirowały wydarzenia, które miały miejsce w czerwcu 1905 roku w Odessie, podczas trwającej wówczas rewolucji. Wtedy to załoga carskiego pancernika ?Kniaź Potiomkim Tawriczeskij? zbuntowała się przeciw swym oficerom i ostatecznie została internowana w Rumunii. Utwór Eisensteina w wielu punktach w sposób oczywisty mija się z prawdą historyczną, ale nadal zachwyca rygorystyczną kompozycją, wzorowaną na greckiej tragedii, odkrywczym wykorzystaniem rytmicznego montażu, doskonałym wyzyskaniem dramaturgicznego potencjału napisów. Słynna sześciominutowa scena masakry ludności cywilnej na schodach odeskich była wielokrotnie cytowana przez innych filmowców, między innymi przez Briana De Palmę (?Nietykalni? ? ?The Untouchables?, 1987), Zbigniewa Rybczyńskiego (eksperymentalne ?Schody'' ? ?Steps?, 1987) czy Juliusza Machulskiego (?Déj? vu?, 1989). Zdarzali się jednak słynni krytycy (np. Amerykanka Pauline Kael), którzy ? doceniając walory techniczne filmu ? dystansowali się od zawartej w nim ideologii i zwracali uwagę na jego słabości ? przerosty patosu, a nawet swoistą ?komiksowość?. ?Pancernik ...? pozostał jednak na lata niedoścignionym wzorcem ?sztuki zaangażowanej? w wydaniu radzieckim. Ten film po prostu trzeba znać.

• director: Sergiusz M. Eisenstein