Podróż do Syberii po moskiewskich etapach w 1863 i 1864 roku - Stanisław Matraś

Podróż do Syberii ks. Stanisława Matrasia to najciekawszy i najobszerniejszy spośród nielicznych pamiętników skreślonych piórem duchownych - uczestników walk 1863 roku i zasłańców. Znajdziemy w nim nie tylko historię etapowej drogi w odległe rejony wschodniej Syberii, ale także niedolę zesłańczych losów, aż po czas uwolnienia i wydostania się do Galicji. Autor to inteligentny, niepozbawiony zmysłu obserwacji gawędziarz, lubujący się w spisywaniu różnych niecodziennych zdarzeń. Na tle martyrologicznego i bohaterskiego na ogół prezentowania księży zesłańców Matraś swoimi wspomnieniami sprowadza rzecz do ludzkich wymiarów. Z tego już choćby względu jego pamiętniki stają się ważnym źródłem obiektywnego rozpoznania dziejów księży zesłańców, nad którymi zaważył mit, utrwalany już od XIX wieku [...] Książka opatrzona wstępem i redakcyjnym opracowaniem prof. Eugeniusza Niebelskiego.