Smutne żale - Stanisław Morsztyn

Smutne żale po utraconych dzieciach (1698, wydanie zmienione: 1704) to poetycki pomnik dramatu ojca dwojga dzieci, osiemnastoletniej Teresy i dwudziestodwuletniego Jana, zmarłych nagle w przeciągu niespełna trzech tygodni w 1698 roku. Cykl dziesięciu trenów Stanisława Morsztyna wpisuje się w nurt staropolskiej poezji okolicznościowej, której celem było upamiętnienie zmarłych oraz uświetnienie ceremonii pogrzebu, ale zbiór ten stanowi też wyraźne nawiązanie do Trenów Jana Kochanowskiego, łącząc cechy poezji sylwicznej z refleksją egzystencjalną. Morsztyn jest bodaj ostatnim pisarzem baroku, który prowadzi dialog z czarnoleskim cyklem żałobnym. W swoim zbiorze odwołuje się do bogactwa topiki wanitarywnej, lecz - wierny ideom klasycyzmu - czyni to w sposób daleki od barokowej ekspresji. Dojrzały literacko, głęboki w warstwie refleksyjnej, cykl Morsztyna jest prawdziwą perłą poezji dojrzałego baroku.