Utwory sceniczne

W tym tomie znajdzie czytelnik dwie nowe sztuki Sławomira Mrożka. Po Miłości na Krymie, komedii tragicznej w trzech aktach, której p olska premiera odbyła się w marcu 1994 roku w Starym Teatrze w Krakowie, wieńczą one jego dorobek dramaturgiczny dwudziestego stulec ia.
Przedstawienie w dwóch aktach Wielebni (1996) napisał autor w ostatnich miesiącach swego okresu meksykańskiego, na krótko przed powr otem do Krakowa. Sztukę tę napisał po angielsku, a dopiero potem przetłumaczył na polski. Jej akcja rozgrywa się w małej miejscowośc i w Nowej Anglii (USA). Do parafii reformowanej władze duchowne przysyłają naraz dwie osoby z nominacją na proboszcza. W dodatku jed na z nich jest przechrzczonym Żydem, a druga... kobietą. Ostateczny wybór leży w gestii zblazowanego i rozerotyzowanego komitetu par afialnego. Taki jest początek tej sztuki, a dalej - zobaczą Państwo sami.
Inny nieco charakter ma Piękny widok, kameralna sztuka również w dwóch aktach, napisana w Polsce w 1998 roku, której akcja toczy się współcześnie na Bałkanach. Rozmowy bohaterów przypominają grę psychologiczną, w której stawką jest życie. Wojna na Bałkanach jest t ylko tłem, a poczucie wyobcowania bohaterów jest jej efektem. Oto jak Nick, bohater tej sztuki, podsumowuje kończące się stulecie:

Koniec wieku ideologii, moja droga, trzecie tysiąclecie. Przeszedłem przez to wszystko. Najpierw była Bjutiful Amerika, potem Grin A merika, potem Blak, Jelou i Red Amerika, czyli dupa pawiana. A bardziej poszczególnie, czyli w moim wypadku, najpierw było pis and l aw, potem law bez pis, potem już tylko fak bez niczego, a teraz jest, jak jest. Jako dziecię ssałem Eisenhowera i trzymałem ręce na kołdrze. Kiedy podrosłem, trzymałem ręce pod kołdrą i precz od Wietnamu. Mój starszy brat pojechał do Honolulu jako Pis Korps, a jeg o młodszy brat, czyli ja, do Palestyny, uwalniać świętą ziemię arabską od imperialistycznych Żydów. A przy okazji od chrześcijan we Frankfurcie, Mediolanie i Saint-Germain. Aż tak mnie to wszystko zmęczyło, Eisenhower, King Kong i Martin Luther King, ręce na, ręce pod, ręce precz, że znalazłem się w Narodnim Zbrsku, gdzie nareszcie mogę trzymać ręce w kieszeni.
Zdaniem Romana Pawłowskiego, recenzenta ''Gazety Wyborczej'': ''Żaden wiek nie miał tak dowcipnej mowy pogrzebowej''. (29 lutego 2000)

• author: Sławomir Mrożek