Zasady bezpiecznego opalania - czy znasz je wszystkie?

W poszukiwaniu złocistej opalenizny i chwil relaksu na słońcu, często zapominamy o cienkiej granicy pomiędzy zdrowym wyglądem a niebezpiecznym narażeniem na szkodliwe działanie promieni UV. Chociaż pojęcie „bezpiecznego opalania” może wydawać się kontrowersyjne, istnieją metody, które pozwalają zminimalizować ryzyko negatywnych skutków przebywania na słońcu. Przeczytaj do jakich zasad należy się stosować, aby cieszyć się słońcem bez obaw o negatywne skutki dla naszego zdrowia.

Zdrowe opalanie... czy jest to możliwe?

Termin "zdrowe opalanie" jest dość mylący i często źle interpretowany. Tradycyjnie, pojęcie opalania kojarzy się z celowym wystawianiem skóry na słońce, co może prowadzić do nadmiernego narażenia na szkodliwe promieniowanie UV. Jednak istnieje znacząca różnica między świadomym "opalaniem się", czyli leżeniem na plaży przez kilka godzin, a codzienną aktywnością na zewnątrz, która również wiąże się z ekspozycją na słońce.
 
Zdrowe opalanie oznacza umiarkowaną ekspozycję na słońce w trakcie codziennych aktywności na zewnątrz, jak spacer, jazda na rowerze czy praca w ogrodzie. Taka aktywność na dworze, z odpowiednią ochroną, pozwala czerpać korzyści z naturalnego światła słonecznego bez nadmiernego ryzyka.
 

1. Zdrowa opalenizna tylko z filtrami UV

W celu osiągnięcia tzw. zdrowej opalenizny, bez ryzyka związanego z ekspozycją na promieniowanie UV,  jedynym wyjściem będzie opalanie natryskowe. To metoda, która pozwala uzyskać równomierny i naturalnie wyglądający odcień opalenizny bez konieczności wystawiania skóry na słońce.
 
Stosowanie filtrów przeciwsłonecznych podczas codziennych czynności na dworze jest niezwykle istotne przez cały rok, nawet w pochmurne dni. Filtr przeciwsłoneczny zapewnia ochronę przed dwoma głównymi typami szkodliwego promieniowania ultrafioletowego:
 

• Promienie UVB są główną przyczyną oparzeń słonecznych i uszkodzenia powierzchownych warstw skóry, co zwiększa ryzyko raka skóry.
• Promienie UVA penetrują głębiej w skórę, przyspieszają starzenie się skóry (takie jak zmarszczki i przebarwienia) i również mogą przyczyniać się do rozwoju raka skóry.

 
Szkody spowodowane przez promieniowanie UV są często kumulatywne, co oznacza, że negatywne skutki ekspozycji na słońce sumują się z czasem. Codzienne używanie filtrów przeciwsłonecznych jest ważne, ponieważ nawet krótkotrwałe ekspozycje, powtarzane regularnie, mogą prowadzić do znaczących uszkodzeń. Regularne stosowanie filtrów przeciwsłonecznych znacząco zmniejsza ryzyko wszystkich typów raka skóry, w tym najbardziej śmiertelnego – czerniaka.

2. Bezpieczne opalanie? Nie między 11:00 a 15:00

Promienie słoneczne są najintensywniejsze w godzinach około południowych, kiedy słońce znajduje się najwyżej na niebie. W tym czasie promieniowanie UVB, które jest głównym czynnikiem odpowiedzialnym za oparzenia słoneczne, osiąga swoje maksimum. Przy wysokiej intensywności promieni UV, czas potrzebny na to, aby skóra uległa oparzeniu, znacznie się skraca. W godzinach szczytu, nawet krótkie narażenie na słońce bez odpowiedniej ochrony może prowadzić do poważnych oparzeń. Intensywne promieniowanie UV nie tylko powoduje natychmiastowe oparzenia, ale także przyczynia się do głębszych uszkodzeń tkanki skórnej, a w efekcie do przedwczesnego starzenia się skóry, uszkodzeń DNA komórek skóry i w konsekwencji do zwiększonego ryzyka rozwoju raka skóry. Co więcej, gdy słońce świeci prawie pionowo naturalna ochrona, jaką oferują cienie jest znacznie obniżona. Skóra jest bardziej bezpośrednio i intensywnie wystawiona na działanie promieni słonecznych, co zwiększa ryzyko szkód.

3. Pamiętaj o nawodnieniu w trakcie opalania się

Odpowiednie nawodnienie jest kluczowe dla ogólnego stanu zdrowia, zwłaszcza w sytuacjach, gdy ciało jest narażone na działanie wysokich temperatur, czy ekspozycję na słońce. Woda jest niezbędna do utrzymania odpowiedniej temperatury ciała. Gdy temperatura ciała wzrasta organizm wydziela pot, który parując, chłodzi ciało. Jeśli organizm jest niedostatecznie nawodniony ten naturalny proces termoregulacji jest mniej efektywny, co zwiększa ryzyko przegrzania i w konsekwencji wystąpienia udaru cieplnego.
 

4. Podczas opalania się nie zapominaj o nakryciu głowy

Ochrona oczu i głowy jest równie ważna jak ochrona skóry. Głowa jest szczególnie wrażliwa na nagrzewanie. Przez noszenie kapelusza lub czapki z daszkiem można zmniejszyć ryzyko przegrzania i udaru cieplnego. Ochrona oczu przed słońcem jest niezwykle ważna głównie ze względu na potencjalne długoterminowe szkody, które promieniowanie UV może spowodować w delikatnych strukturach oka. Długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV może prowadzić do uszkodzenia rogówki, zaćmy oraz innych zaburzeń wzroku, takich jak degeneracja plamki żółtej, która jest główną przyczyną utraty wzroku u osób starszych.

5. Gdy opalasz się, rób co jakiś czas przerwy

Należy pamiętać, że regularne przerwy od ekspozycji na słońce i korzystanie z cienia tak często jak to możliwe jest istotne dla zdrowia i bezpieczeństwa. Zmniejsza to ryzyko negatywnych skutków długotrwałej ekspozycji na słońce, pomaga w utrzymaniu odpowiedniej temperatury ciała, zapobiega odwodnieniu i daje skórze szansę na regenerację.
 

Jak zdrowo się opalać? O tym pamiętaj!

Aby chronić skórę podczas codziennych aktywności na powietrzu warto pamiętać o kilku istotnych zasadach:

1. Unikaj bezpośredniej ekspozycji na słońce w godzinach 11–15 – w tych godzinach przypada szczyt promieniowania UV.
2. Stosuj wysoką ochronę - wybieraj kremy z wysokim filtrem przeciwsłonecznym (SPF 30 lub wyższym), które skutecznie zabezpieczą skórę przed szkodliwym promieniowaniem UV.
3. Kremy aplikuj równomiernie - pamiętaj, aby nałożyć krem na całą powierzchnię skóry, nie pomijając trudno dostępnych miejsc, takich jak uszy czy przestrzenie między palcami.
4. Nie oszczędzaj na ilości produktu – aplikuj 2mg kremu na 1cm2, zbyt cienka warstwa kremu znacznie obniża ochronę.
5. Ponawiaj aplikację kremów - ochrona skóry będzie skuteczna tylko wtedy, gdy będziesz regularnie nakładać krem przeciwsłoneczny, co 2-3 godziny oraz po każdej kąpieli czy poceniu się.
6. Uważaj na odbicia - pamiętaj, że promienie słoneczne odbijają się od wody, piasku czy betonu, co może zwiększyć ryzyko oparzeń.
7. Chroń głowę i oczy – nie zapominaj o nakryciu głowy, które zmniejszy ryzyko przegrzania organizmu oraz okularach przeciwsłonecznych z wysoką ochroną.
8. Osłaniaj się w cieniu tak często, jak to możliwe.
9. Chroń skórę przewiewną odzieżą, np. wykonaną z lnu.
10. Zwróć uwagę na leki, które przyjmujesz - pamiętaj, że niektóre substancje zawarte w kosmetykach i lekach mogą pod działaniem promieni słonecznych wywoływać reakcje fotoalergiczne lub fototoksyczne. Do najczęściej występujących fotouczulaczy należą antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, niesteroidowe środki przeciwzapalne, diuretyki, statyny oraz retinoidy. Warto zawsze dokładnie czytać ulotki dołączane do leków i informacje na opakowaniach kosmetyków, a także zasięgnąć porady farmaceuty czy lekarza.

 

Jak pielęgnować opaleniznę i co stosować na oparzenie słoneczne?

Skóra po ekspozycji na słońce może być nadmiernie przesuszona, dlatego warto stosować nawilżające balsamy czy mleczka, które pomogą  ją zregenerować.

Jeśli już dojdzie do oparzenia i na skórze po około 2-4 godzinach od przebywania na słońcu pojawi się rumień warto zastosować zimne okłady lub dostępne w aptece zawiesiny przeznaczone do schładzania skóry. Wysoką skuteczność przynosi także aplikacja d-panthenolu, który ma silne właściwości kojące, przeciwzapalne, antybakteryjne i przeciwbólowe. Środek z d-panthenolem należy stosować przez kilka dni od wystąpienia zaczerwienienia, w celu wspomagania procesów regeneracji i odbudowy uszkodzonych komórek skóry.  Sprawdzą się także produkty zawierające w składzie witaminy A i E, aloes, wodę kokosową czy kwas hialuronowy. Domowym sposobem na złagodzenie skutków oparzeń słonecznych jest aplikacja schłodzonego żelu aloesowego lub maślanki na skórę. Bardzo ważne przy oparzeniach słonecznych skóry jest nawadnianie organizmu od wewnątrz, pijąc odpowiednią ilość wody. Należy pamiętać również o unikaniu ciepłych kąpieli i kosmetyków zawierających alkohol.
Oparzenie słoneczne skóry może być niebezpieczne dla zdrowia i życia, dlatego niektórych objawów nie należy lekceważyć. Jeśli w miejscu zaczerwienienia skóra jest opuchnięta, pojawiają się bąble z wysiękiem surowiczym, należy skonsultować się z lekarzem. Niepokojące objawy to również gorączka, osłabienie i dreszcze.

Podsumowanie

Pojęcie „zdrowej opalenizny” lub „zdrowego opalania się” w odniesieniu do długotrwałej ekspozycji na promieniowanie słoneczne nie istnieje, a każde narażenie na promieniowanie UV może prowadzić do negatywnych skutków. Stosując się do kilku omówionych zasad szeroko pojętej fotoochrony możliwe jest cieszenie się z codziennej aktywności na świeżym powietrzu oraz pozytywnego wpływu naturalnego światła na nasze samopoczucie i zdrowie, przy jednoczesnym zminimalizowanym ryzyku.
 
Bibliografia:
 
·      A. Kołodziejczak, Kosmetologia tom I, Warszawa 2019, s. 182-174.
·      A. Kołodziejczak, Kosmetologia tom II, Warszawa 2020, s. 175-176.
·      M. Noszczyk, Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Warszawa 2013, s. 179-188.
·      M. Noszczyk, Medycyna piękności, Warszawa 2016, s. 52-75.
·      H. Bojarowicz, N. Bartnikowska, Kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej. Cz. II. Wybór optymalnego preparatu, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, nr 3/2014, s. 602-608.